راهکارهای جلوگیری از استرس گرمایی در گاوهای شیری
راهکارهای جلوگیری از استرس گرمایی در گاوهای شیری – با ورود به فصل گرما در بیشتر مناطق کشورمان گله ها با چالش های مختلف هوای گرم رو به رو می شویم.
حتی در مناطق سردسیر گاهی مشکلاتی پیش می آید.
این مقاله ترویجی از دانشگاه پنسیلوانیا اگرچه بیشتر اطلاعات قبلی ما را تکرار می کند ولی گاهی یادآوری آن ها می تواند ایده ای جدید در حل مشکلات به ما بدهد.
استرس گرمایی زمانی حادث می‌شود که ورودی گرما بیشتر از توان دفع گرما باشد. هدف ما متوازن کردن ورودی و خروجی گرما در بازه‌های ۲۴ ساعته است.
گاوهای شیری مولد زمانی که شاخص تنش گرمایی (THI) از عدد ۶۸ بالاتر رود، ممکن است دچار استرس گرمایی شوند.
در بیشتر مناطق دارای دمای بیش از ۲۲ درجه سانتی‌گراد می‌توان با جلوگیری از جذب بیشتر گرما و بهبود نرخ دفع بیشتر آن از بدن حیوان جلوی استرس گرمایی را گرفت.
از راهکارهای ابتدایی برای جلوگیری از استرس گرمایی می‌توان به ایجاد سایه، تهویه و آب اشاره کرد.
محافظت گاوها از تابش مستقیم خورشید باعث کاهش دمای بدن و تعداد دم و بازدم در واحد زمان می‌شود.
سایه می‌تواند توسط درختان، ساختمان‌ها یا سازه‌های مختلف تأمین شود.
سقف‌ها و سازه‌های ایجاد سایه باید حداقل ۴ متر ارتفاع داشته باشند و جهت درستی هم داشته باشند.
ساختمان‌ها و تأسیسات پوشاننده اطراف محوطه ریختن خوراک گاوها معمولاً جهت‌گیری شرقی- غربی دارند تا از تابش خورشید حداکثر محافظت به عمل آید.
تأمین سایه در جهت شمال جنوب برای جایگاه‌های خشک محل استراحت گاوها این مزیت را ایجاد می‌کند که با حرکت سایه از غرب به شرق، جایگاه آن‌ها خشک‌تر از جهات دیگر خواهد بود.
هرچند تأمین همه مزایا در یک جایگاه کار ساده‌ای نیست.
تبادل هوا
تبادل هوا هرچند دقیقه یا کمتر در فصل تابستان باعث حذف رطوبت، گازها، گرما و سایر آلاینده‌ها از فضایی که حیوانات در آن قرار دارند می‌شود.
بدون تبادل مناسب هوا، بقیه راهکارهای جلوگیری از استرس گرمایی مؤثر واقع نخواهند شد.
جایگاه‌های پرورشی گاو شیری که به‌صورت مصنوعی تهویه می‌شوند دارای لوله‌های خروجی و ورودی هوای دست‌دوم و تازه هستند که از درون جایگاه عبور می‌کنند.
تهویه تونلی می‌تواند تهویه سریع هوا (معمولاً حدود ۴۵ ثانیه) در یک بهاربند تای-استال ایجاد کند.
ساختمان‌هایی که با جریان طبیعی هوا تهویه می‌شوند اصولاً به سرعت باد و جهت آن در منطقه بستگی دارند که هوا را به جریان می‌اندازد.
دیوارهایی که در عرض و طول کاملاً باز هستند در تابستان می‌تواند برای حیوانات ارجح باشد.
وقتی تهویه طبیعی در نظر گرفته‌شده باشد، هوای گرم در تقابل با توپوگرافی محیط، موانع طبیعی در برابر باد یا محدودیت‌های ایجادشده در سازه ساحتمان می‌تواند ما را با چالش روبه‌رو کنید.
همین‌طور، دستگاه‌های تهویه طولی یا تونلی می‌توانند تهویه مناسب را ایجاد کنند.
گردش هوا راهکارهای جلوگیری از استرس گرمایی در گاوهای شیری
هوای متلاطم اطراف گاوها می‌تواند جریان و تبادل همرفتی گرما را افزایش دهد، تبخیر را افزایش دهد و نقاط تجمع گرما را کاهش دهد.
سرعت باد بیشتر از ۶ تا ۸ کیلومتر در ساعت در فضای استراحت، خوراک‌دهی و محل‌های نگهداری دام‌ها مطلوب است.
فن‌های دارای ۹۱ تا ۱۳۲ سانتی‌متر قطر می‌توانند تهویه مناسب را در فضاهای نگهداری حیوانات ایجاد کنند.
برای اینکه فن‌ها مؤثر واقع شوند نباید فاصله طولی فن‌هایی که در راستای یک خط قرار دارند بیش از ۱۰ برابر قطر خودشان از هم فاصله داشته باشند.
فن‌هایی که کنار هم قرار می‌گیرند، باید فاصله ۲ تا سه برابر قطر خود از هم فاصله عرضی داشته باشند.
فن‌های بزرگ با هوادهی حجم بالا و سرعت‌پایین (HVLS) نیز می‌توانند هوا را به سطح حیوان برساند ولی باید روی سر حیوانات قرار بگیرد و معمولاً فاصله آن‌ها از سطح نباید بیشتر از ۲ برابر قطر آن‌ها باشد.
آب آشامیدنی
افزایش تنفس و دفع ادرار در روزهای گرم می‌تواند میزان آب مصرفی را تا ۲۰% یا بیشتر افزایش دهد. آبخوری‌ها باید متناسب بوده و به‌راحتی در دسترس همه دام‌ها باشند و نیاز آب مورد تقاضای حیوان را به‌راحتی تأمین کنند.
خنک کردن تبخیری
خنک کردن با تبخیر از آب استفاده می‌کند تا گرما از گاوها منتقل شوند.
تبخیر ۴۵۴ گرم آب نیازمند ۲۵۲ کیلوکالری گرما است که معادل گرمای تولیدشده توسط ۱۰۰۰ کبریت ۱۰ سانتی‌متری است.
دستگاه‌های خنک کردن تبخیری تماسی به‌طور متناوب آب را به پوست گاو می‌رسانند و آن را تبخیر می‌کنند که منجر به بیرون راندن گرما از بدن دام می‌شود.
دستگاه‌های خنک‌کنندگی غیر تماسی دمای هوای اطراف بدن گاو را خنک می‌کند و نرخ تبادل گرما بین بدن دام و محیط را افزایش می‌دهند.
دستگاه‌های خنک‌کننده مبتنی بر پاشش آب دستگاه‌های کم‌فشار بر پایه تبخیر تماسی هستند که در آخورها و جایگاه‌های نگهداری موقت دام‌ها به کار گرفته می‌شوند ، در بازه‌های ۱۵ دقیقه‌ای روشن-خاموش می‌شوند.
نازل‌های اسپری کننده قطرات درشتی در هوا منتشر می‌کنند که داخل موهای گاو می‌شود و پوست آن را برای یک تا سه دقیقه مرطوب نگه می‌دارد.
فن‌ها در این سیستم هوا را به جریان می‌اندازند تا تبخیر سریع‌تر شود و گرما از بدن دام گرفته شود.
مطالعات نشان می‌دهند که نرخ تنفسی یک گاو دچار استرس گرمایی با اولین چرخه پاشش آب در این سیستم افت می‌کند.
تبخیر مستقیم به نظر مؤثرترین روش خنک کردن به کمک تبخیر می‌رسد که در مناطق دارای آب‌وهوای مرطوب به کار گرفته‌شده است.
اگرچه، نیازمند مقدار قابل‌توجهی آب و زهکشی مناسب بستر برای خروج آب مازاد هست.
خنک کردن با تبخیر غیرمستقیم از گرمای هوا استفاده می‌کند تا آب را تبخیر کند، دمای هوا بدون رطوبتش را کاهش دهد.
وقتی اختلاف دما بین بدن گاو و هوای محیط افزایش یابد نرخ تبادل گرما نیز افزایش می‌یابد.
همین‌طور وقتی گاو هوای خنک‌تری تنفس می‌کند، گرما از درون بدن حیوان نیز تبادل می‌شود و بدن خنک می‌شود.
مه پاش‌ها نمونه‌ای از دستگاه‌های غیرمستقیم تبخیری هستند که با عبور آب با فشار بالا از درون نازل‌ها، قطرات بسیار ریز آب را به محیط می‌پاشند.
دستگاه‌های پرفشار قطرات ریزی تولید می‌کنند که تا قبل از رسیدن به سطح زمین یا بدن گاو، با احتمال زیادی تبخیر می‌شوند.
نازل‌های دستگاه‌های کم‌فشار تر قطرات بزرگ‌تری تولید می‌کنند و معمولاً روی فن‌های تهویه هوا نصب می‌شوند تا جریان هوا به تبخیر آن‌ها بیشتر کمک کند.
سیستم تبخیری غیرمستقیم پرفشار در مناطق آب‌وهوایی خشک که قطرات معلق در هوا شانس تبخیر بیشتری دارند مطلوب‌تر هستند.
پدهای تبخیری نوع دیگری از روش تبخیری غیرمستقیم هستند. پدهای ضخیم متخلخل مرطوب روی ورودی‌های هوای تهویه‌های تونلی یا طولی نصب می‌شوند.
هوای بیرون از درون منافذ این پدها عبور می‌کند و در حد توان خود آب را تبخیر می‌کند که منجر به کاهش دمای آن می‌شود.
هوای ورودی خنک می‌شود و می‌تواند با گرمای محیط تبادل گرمایی کند.
ازآنجاکه دستگاه‌های تبخیری، به مصرف آب وابسته هستند، دستگاه‌های تهویه‌ای که بتواند رطوبت را به‌خوبی از هوا تخلیه کند و فن‌هایی که بتوانند رطوبت را از سطح بدن دام تبخیر کنند ضروری هستند.
امروزه راهکارهای مقابله با استرس گرمایی دام‌ها می‌توانند ابزاری برای متوازن کردن گرمای ورودی و خروجی از بدن دام باشند که اثرات استرس گرمایی را حداقل می‌کنند و سلامت دام‌ها در طول فصل تابستان را تضمین می‌کنند.
تایید و ویرایش : مهندس محمد حسین مقیمی – بخش ترویج دانشگاه پنسیلوانیا
