اثرات تغذیه علوفه در گوساله‌ها بر عملکرد، تخمیر شکمبه و قابلیت هضم مواد مغذی
بحث در مورد اثرات تغذیه علوفه در گوساله‌ها یکی از موضوعات پرچالش در علم دامپروری است که از اواسط قرن بیستم مورد توجه قرار گرفته است. در حالی که برخی از مطالعات نشان داده‌اند که تغذیه علوفه می‌تواند باعث بهبود رشد و تخمیر شکمبه شود، برخی دیگر مخالف این دیدگاه بوده و توصیه به تغذیه گوساله ها با کنسانتره‌ها به دلیل رشد بهتر شکمبه در دوره پیش از شیرگیری می‌کنند.
تغذیه علوفه می‌تواند نقش مهمی در بهبود مصرف خوراک، تحریک جویدن و کاهش مشکلات گوارشی داشته باشد. این مقاله به صورت متاآنالیز به بررسی تأثیر تغذیه علوفه بر عملکرد رشد، تخمیر شکمبه، و قابلیت هضم مواد مغذی گوساله‌ها پرداخته است.
روش‌شناسی
این مطالعه شامل 36 مقاله با 86 مقایسه تجربی است که بین سال‌های 2000 تا 2023 منتشر شده‌اند. از موتورهای جستجوی علمی مانند Google Scholar،ScienceDirect و X-Mol برای شناسایی مقالات استفاده شده است. معیارهای ورود شامل موارد زیر بود:
- استفاده از علوفه یا عدم استفاده از آن به عنوان متغیر آزمایشی.
- ارائه داده‌های مرتبط با تعداد گوساله‌ها، میانگین و انحراف معیار و شرایط یکسان در زمان شیرگیری.
- استفاده از طرح‌های آزمایشی تصادفی کنترل‌شده.
برای تحلیل داده‌ها از مدل‌های آماری چندسطحی استفاده شده است که تفاوت بین مطالعات مختلف و عوامل درون‌مطالعاتی را در نظر گرفته اند. این مدل‌ها تأثیر متغیرهایی نظیر نوع علوفه، روش تغذیه، و سطح شیر را بررسی کردند. علاوه بر این، از تحلیل‌های متعادل‌کننده برای شناسایی منابع ناهمگنی استفاده شد.
یافته‌های کلیدی
1. تأثیر تغذیه علوفه بر مصرف خوراک و رشد گوساله‌ها
- مصرف کل ماده خشک (TDMI): تغذیه علوفه باعث افزایش مصرف ماده خشک در دوره‌های پیش و پس از شیرگیری شد. به عنوان مثال، مصرف ماده خشک در دوره پیش از شیرگیری به طور متوسط 0.07 کیلوگرم در روز افزایش یافت، و این افزایش در دوره پس از شیرگیری به 0.24 کیلوگرم در روز رسید.
- افزایش وزن روزانه (ADG): گوساله‌هایی که علوفه دریافت کردند، افزایش وزن روزانه بیشتری داشتند، هرچند این افزایش در برخی از شرایط آزمایشگاهی معنادار نبود.
- بهره‌وری خوراک (FE) : تأثیر معناداری بر بهره‌وری خوراک مشاهده نشد، اما در برخی موارد کاهش جزئی نشان داده شد. این ممکن است به دلیل کاهش مصرف کنسانتره در حضور علوفه باشد.
2. تأثیر تغذیه علوفه بر رشد ساختاری
- رشد ساختاری: تغذیه علوفه باعث افزایش طول بدن و قطر قفسه سینه گوساله‌ها شد. به عنوان مثال، طول بدن گوساله‌ها در دوره پس از شیرگیری به طور متوسط 0.64 سانتی‌متر افزایش یافت، و قطر قفسه سینه نیز بهبود یافت.
- نوع علوفه: بیشترین تأثیر مثبت بر رشد ساختاری با استفاده از یونجه (AH) و علوفه جو دوسر (OH) مشاهده شد. این علوفه‌ها به دلیل محتوای بالای فیبر و مواد مغذی، تأثیر مثبتی بر رشد ساختاری دارند.
3. تأثیر تغذیه علوفه بر تخمیر شکمبه
- اسیدهای چرب فرار (VFA): تغذیه علوفه باعث افزایش تولید استات در شکمبه شد که به بهبود تخمیر کمک می‌کند. استات نقش مهمی در تأمین انرژی برای رشد بافت‌ها دارد.
- پروپیونات و بوتیرات: تغذیه علوفه باعث کاهش سطح پروپیونات و در برخی موارد بوتیرات شد، که ممکن است به دلیل کاهش مصرف کنسانتره‌ها باشد. کاهش پروپیونات ممکن است منجر به کاهش انرژی متابولیکی شود، اما این اثر با بهبود pH شکمبه جبران می‌شود.
- pH شکمبه: علوفه باعث افزایش pH شکمبه شد که احتمال وقوع اسیدوز را کاهش می‌دهد. اسیدوز یکی از مشکلات شایع در تغذیه کنسانتره است که می‌تواند سلامت گوساله‌ها را به خطر بیندازد.
4. تأثیر بر قابلیت هضم مواد مغذی
- قابلیت هضم ماده خشک (DMD) و ماده آلی (OMD) : تغذیه علوفه در برخی مطالعات باعث کاهش جزئی قابلیت هضم مواد مغذی شد، اما در گوساله‌هایی که یونجه دریافت کردند، قابلیت هضم پروتئین (CPD) افزایش یافت. این نشان می‌دهد که نوع علوفه تأثیر زیادی بر قابلیت هضم دارد.
- الیاف قابل هضم (NDFD): تغذیه علوفه به بهبود قابلیت هضم الیاف کمک کرد، که می‌تواند به بهبود عملکرد کلی سیستم گوارشی منجر شود.
عوامل تأثیرگذار
تحلیل‌های انجام شده نشان داد که عوامل زیر بر نتایج تأثیرگذار بودند:
- نوع علوفه: یونجه و علوفه جو بیشترین تأثیر مثبت را بر رشد و تخمیر شکمبه داشتند. این علوفه‌ها به دلیل محتوای بالای فیبر و مواد مغذی تأثیر قابل‌توجهی دارند.
- روش تغذیه: تغذیه آزاد (FC) بهتر از تغذیه مخلوط (TMR) عمل کرد. در روش تغذیه آزاد، گوساله‌ها می‌توانند به صورت اختیاری به علوفه و کنسانتره دسترسی داشته باشند، که منجر به افزایش مصرف خوراک می‌شود.
- شکل فیزیکی خوراک آغازین: تغذیه خوراک آغازین آجیلی بهتر از خوراک پلت شده یا بافت‌دار بود. این امر به دلیل افزایش سطح تماس خوراک با آنزیم‌های گوارشی است.
- سطح تغذیه شیر: گوساله‌هایی که روزانه 4 تا 6 لیتر شیر دریافت می‌کردند، بهترین پاسخ را به تغذیه علوفه نشان دادند. این سطح شیر بهینه باعث افزایش مصرف علوفه و بهبود رشد کلی شد.
توصیه‌ها
- سطح علوفه مناسب: پیشنهاد می‌شود که در دوره پیش از شیرگیری، 12 درصد ماده خشک جیره گوساله‌ها از علوفه تأمین شود. برای علوفه جو و کاه، سطح بهینه 9 درصد پیشنهاد شد. این سطوح باعث بهبود رشد و تخمیر شکمبه بدون کاهش قابلیت هضم مواد مغذی می‌شوند.
- تحقیقات بیشتر: برای تعیین سطح بهینه استفاده از یونجه در دوره پیش از شیرگیری، مطالعات بیشتری مورد نیاز است. همچنین بررسی اثرات ترکیبی علوفه‌های مختلف می‌تواند به ارائه توصیه‌های دقیق‌تر کمک کند.
نتیجه‌گیری
تغذیه علوفه به گوساله‌ها تأثیر مثبتی بر رشد، تخمیر شکمبه، و قابلیت هضم مواد مغذی دارد، اما این تأثیرات به نوع علوفه، روش تغذیه، و شرایط محیطی وابسته است. انتخاب مناسب علوفه و روش تغذیه می‌تواند به بهبود سلامت و عملکرد گوساله‌ها کمک کند. به طور کلی، نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که تغذیه علوفه، اگر به درستی مدیریت شود، می‌تواند به عنوان بخشی از برنامه تغذیه‌ای گوساله‌ها مفید باشد.
