استفاده از هسته خرما در تغذیه دام

استفاده از هسته خرما در تغذیه دام

هسته­ خرما در تغذیه دام میزان پروتئین پایینی دارد( تقریباً  5-11 درصد ماده خشک پروتئین خام) و مقدار روغن آن در رنج 4 تا 14 درصد ماده خشک است.

هسته­ خرما حاوی مقادیر زیاد فیبر است. به طور کلی مقدار فیبر خام 16تا 51 درصد در ماده خشک، دیواره سلولی (NDF) 58 تا 90 درصد ماده خشک، دیواره سلولی بدون همی سلولز(ADF) 41 تا 46 و لیگنین 4 تا 18 درصد ماده خشک در هسته خرما وجود دارد.

هسته­ خرما حاوی مقدار قابل توجه پتاسیم،فسفر، منیزیم و کلسیم است اما مقدار سدیم پایینی دارد. همچنین مقدار آهن، منگنز، روی و مس در هسته خرما نیز قابل توجه است.

محدودیت ­های بالقوه

بقایای سموم دفع آفات

خرما برای از بین بردن حشرات اغلب با متیل بروماید (CH₃Br) بخار داده می ­شود. حداکثر مجاز میزان باقی مانده متیل بروماید روی میوه ­های خشک 2 میلی گرم در کیلوگرم تعیین شده است.

البته ممکن است دفع آفات دیگری مثل کاربامات و ارگانوفسفات ها نیز استفاده گردد و بقای آن ها نیز در خرما دیده شود.

لازم به ذکر است که در فرایند تولید خرمای ارگانیک به جای متیل بروماید از دی اکسید کربن استفاده می­ شود.

ترکیبات استروئیدی

از دهه 1950 وجود حضور ترکیبات استروئیدی در هسته­ خرما، به خصوص استرون، پروژسترون و استریول، شناخته شده است، اما اثرات واقعی این ترکیبات بر رشد و تولید مثل دام هنوز واضح مشخص نشده است.

نشخوارکنندگان

ارزش غذایی هسته خرما به علت دسترسی گسترده­ آن در کشورهایی که تولید خرما در آنها مهم است، به طور وسیعی مورد مطالعه قرار گرفته است.

باید توجه شود که بیشتر تحقیقاتی که در زمینه هسته­ خرما در نشخوارکنندگان انجام شده است قدیمی بوده و به آسانی قابل دسترس نیست بنابراین ارزیابی ها آن نیز دشوار است.

هسته­ خرمای آسیاب شده می ­تواند تا 75 درصد جیره­ نشخوارکنندگان استفاده شود به شرطی که یک منبع پروتئینی خوب نیز در جیره­ آنها وجود داشته باشد( مثل کنجاله پنبه دانه) یا از اوره استفاده شود.

این ماده خوراکی برای متوازن کردن جیره­ای که از نظر پروتئین غنی است، و حاوی علوفه تازه است، نیز مفید می باشد.

پروتئین خام و چربی خام هسته­ خرما کم است و برای اینکه هسته خرما به مقدار کافی هضم شود، باید به خوبی آسیاب شود.

قابلیت هضم

ارزش غذایی هسته­ خرما ذکر شده در مقالات مختلف، متغیر است، به طوریکه دامنه قابلیت هضم ماده خشک در گوسفند از 58 تا 70 درصد متغییر می باشد.

مقادیر قابلیت هضم مواد آلی آن بالاتر از 80 درصد گزارش شده است. در یک پژوهش قابلیت هضم ماده خشک در آزمایشگاه با استفاده از مایع شکمبه بز، گوسفند و شتر انجام گرفت.

قابلیت هضم ماده خشک برای مایع شکمبه شتر و گوسفند پایین ­تر ( 30 تا 35 درصد) از بز (52 تا60 درصد) بود.

قابلیت هضم پروتئین هسته خرما به طور کلی یا پایین بود (کمتر از 40درصد) یا اندازه گیری نشده بود.

گاو

طی یک  مشاهده و تحقیق زمانی که در جیره گوساله های پرواری درصد هسته­ خرما از 30 درصد به 60 درصد در جیره افزایش یافت، تاثیری معنی داری در افزایش وزن روزانه در گوساله­ ها نداشت.

گوسفند

در مطالعه ای بر روی گوسفندهای پرواری، بره­ ها با میزان 0 تا 75 درصد ماده خشک جیره با هسته­ خرما تغذیه شدند، بیشترین افزایش وزن روزانه زمانی بدست آمد که میزان مصرف 75 درصد بود ( همراه با 25درصد یونجه).

در ازمایش دیگر زمانی که 50 درصد هسته­ خرمای خورد شده­ غنی سازی شده با اوره با جیره­ای حاوی یونجه، کنسانتره و ملاس مصرف شد، افزایش وزن روزانه و صفات لاشه بره ها بهبود یافت.

30 درصد هسته­ خرما، بالاترین میزان افزایش وزن را در گوسفندان تغذیه شده با علوفه و کنسانتره نشان داد. جایگزینی دانه­ جو با هسته­ خرمای آسیاب شده علی رغم افزایش مقدار NDF و ADF جیره، تاثیری در خوراک مصرفی و قابلیت هضم ماده­ خشک در آزمایشگاه نداشت.

قابلیت هضم فیبر با مصرف هسته خرما افزایش یافت، که این موضوع پیشنهاد می­ کند که قابلیت هضم فیبر هسته­ خرما از دانه­ جو بیشتر است.

همچنین خوراندن هسته­ خرما ممکن است تاثیر بیشتری بر کاهش وقوع اسیدوز نسبت به جو داشته باشد.

جدول آنالیز مواد مغذی

منبع