فهرست مطالب
تغذیه گاو شیری و ورم پستان
ضررهای مالی ناشی از ورم پستان عمدتاً با کاهش قابل توجه تولید و کیفیت شیر، نیاز به نیروی کار بیشتر و افزایش هزینه های خدمات دامپزشکی برای دامداران و کاهش ضریب تبدیل شیر به پنیر برای تولید کنندگان محصولات لبنی در ارتباط است.
تا به امروز ورم پستان و لنگش جزو اولین عوامل حذف گاو شیری از گله در جهان بیان شده اند.
در اینجا ما به نقش تغذیه در جلوگیری از احتمال وقوع ورم پستان می‌پردازیم.
تقریباً در همه موارد، سرایت ورم پستان به صورت افقی از طریق انتقال باکتری های بیماری زا از یک گاو با پستان عفونی به یک گاو سالم در گله صورت می‌گیرد.
بسته به گونه باکتریایی، بیماری زایی و سیستم ایمنی گاو، مشاهده و کنترل موارد ورم پستان ممکن است از تحت بالینی تا بالینی متفاوت باشد.
در موارد بالینی، تولیدکنندگان شیر تغییرات عمده‌ای در غدد شیری و ترشح شیر با باکتری های کولی فرم Escherichia Coli و Klebsiella sp. که اغلب عامل عفونت هستند مشاهده می‌کنند.
از آن جایی که کارتیه (سرپستانک) آلوده، معمولاً متورم و در لمس گرم می‌باشد، ورم پستان بالینی به آسانی توسط دامدار تشخیص داده می‌شود.
پیش دوشی یا رگ زنی هر یک از سرپستانک ها در تایید این موارد به دامدار کمک می‌کند.
به خصوص زمانی که شیر غیر طبیعی مشاهده شود که ممکن است ظاهری آبکی، رنگ غیر طبیعی یا خونی داشته باشد، مشکل در تشخیص ورم پستان تحت بالینی مطرح می‌شود.
بسیاری از گاوهای شیری در گله ممکن است ورم پستان تحت بالینی داشته باشند به این معنی که هیچ تغییر واضحی در شیر یا پستان برای دامدار قابل مشاهده نیست اما آن‌ها به باکتری های واگیرداری شامل Staphylococcus aureus ، Streptococcus agalactia و Mycoplasma bovis آلوده شده اند.
شمار سلول سوماتیک(SCC)
حضور باکتری ها در غدد پستانی، گلبول های سفید خون (لکوسیت ها) را برای خنثی سازی بافت از عوامل بیماری زای عفونی و سموم به گردش در می‌آورد.
به طور طبیعی غده پستانی از طریق ماکروفاژها محافظت می‌شود.
شمارش سلول سوماتیک شیر تا 200000 سلول/ میلی لیتر است اما در گاوهای با ورم پستان حضور نوتروفیل ها در غده پستانی افزایش می‌یابد که منجر به افزایش شمارش سلول سوماتیک در شیر می‌شود.
تعداد سلول های سوماتیک به همراه چند فاکتور دیگر که در سطح گله بررسی می‌شود شامل نسبت چربی به پروتئین شیر، سن گاو و مرحله شیردهی، می‌تواند شاخصی برای تشخیص ورم پستان تحت بالینی در گله باشد.
اگرچه SCC در سطح گله ممکن است خوب به نظر برسد.
مقادیر بالاترسلول سوماتیک رابطه نزدیکی با کاهش تولید شیر دارد.
طبق مطالعات مختلف، SCC همبستگی منفی با تولید شیر، شیر تصحیح شده بر پایه انرژی، ماده خشک مصرفی و بازدهی خوراک برای تولید شیر دارد.
یک مزیت اقتصادی با بهبود بازدهی خوراک وجود دارد. سیستم ایمنی گاو بسیار حساس بوده و تغذیه نیز از عوامل تاثیر گذار بر بهبود سیستم ایمنی است.
در اکثر موارد ورم پستان، ما پاسخ اختصاصی و غیر اختصاصی سیستم ایمنی گاو را مشاهده می‌کنیم.
در حیوانات واکسینه شده لکوسیت های T و B اختصاصی از طریق تولید آنتی بادی های خاص علیه آنتی ژن‌های ایجاد کننده ورم پستان به واکسن ها پاسخ می‌دهند.
ایمنی طبیعی گاو پاسخ ایمنی غیراختصاصی است، در واقع یک پاسخ التهابی خاص بدون آنتی ژن شامل سلول های فاگوسیت کننده و ساخت لاکتوفرین در پستان که یک پروتئین مقاوم اولیه شرکت کننده در جلوگیری از عفونت غدد پستانی به ویژه عفونت های حاصل از باکتری های کلی فرم می‌باشد.
اما در میان دیگر عوامل بیماری زا Staphylococcus aureus یکی از باکتری هایی است که دارای مکانیسم هایی برای جلوگیری از تشخیص سیستم ایمنی است که باعث ایجاد ورم پستان تحت بالینی می‌شود.
نکات تغذیه ای کلیدی در کاهش احتمال بروز ورم پستان
عدم تأمین نیازهای تغذیه ای گاو می‌تواند تاثیر مستقیمی برعملکرد سیستم ایمنی جهت جلوگیری از ورم پستان داشته باشد.
همچنین حساسیت گاو به ورم پستان را از طریق تاثیر مستقیم بر بیماری‌های متابولیک افزایش دهد.
به ویژه برای گاوهایی که در دوره انتقال دچار کمبود مواد معدنی ماکرو ، میکرو و همچنین کمبود ویتامین هستند، احتمال وقوع ورم پستان نیز افزایش می یابد.
ورم پستان و التهاب رحم در دوره انتقال می‌تواند در مواردی با جفت ماندگی همراه شود که به چندین دلیل شامل سخت زایی، مدیریت ضعیف گاو خشک، غلظت پایین هورمون PGF2 در خون، حضور نیترات ها و مایکوتوکسین‌ها در خوراک ایجاد می‌شود.
از نقطه نظر مواد مغذی رابطه ای بین نسبت انرژی به پروتئین، عدم تعادل Ca:P:Mg و کمبود ویتامین A و D3 همراه با کمبود آنتی اکسیدان‌ها به ویژه ویتامین E و سلنیوم وجود دارد.
سلنیوم از طریق فعالیت های سلولی و هومورال روی پاسخ های ایمنی ذاتی و اکتسابی غده شیری تاثیر می‌گذارد.
کاهش قابل توجهی از شیوع ورم پستان در گاوهای شیری پس از مصرف مکمل سلنیوم و ویتامین E وجود دارد.
مطالعات نشان می‌دهد که خوراندن مکمل سلنیوم آلی به گاوها در طول انتهای بارداری، وضعیت آنتی اکسیدانی و پاسخ های ایمنی بعد از زایمان را بهبود می‌بخشد.
فعالیت لنفوسیت ها دراثر تولید آنتی بادی‌ها به طور مثبتی تحت تأثیر انرژی، پروتئین، مس، روی، سلنیوم و ویتامین‌های A، D3 و E می باشد.
طبق مطالعات استفاده از ویتامین A و بتاکاروتن کاهش ورم پستان را نشان می‌دهد.
همچنین عنصر روی، ماده معدنی ای است که برای جلوگیری از ورم پستان باید به آن توجه کرد.
زیست فراهمی منابع مختلف ماده معدنی روی یکسان نیستند.
عنصر روی، اغلب در متالوآنزیم‌های بی‌شماری یافت می‌شود که اثر قابل توجهی در رشد سلولی و کاهش تعداد سلول های سوماتیک دارد.
نتیجه گیری
کیفیت شیر باید اولویت هر دامداری باشد!
SCC پایین با تاکید بر نظافت فردی گاوها در سالن شیردوشی، محیط گله، فرآیندهای شستشوی دقیق سالن شیردوشی، خنک کردن به موقع و مناسب شیر بلافاصله پس از دوشیدن به دست می‌آید.
علاوه بر این باید روی عواملی مانند وضعیت رفاه و تغذیه دام نیز تمرکز داشت.
