بیوتین در تغذیه دام
نام‌های دیگر:
بیوتین به‌عنوان یکی از ویتامین‌های گروه B با نام‌های ویتامین B₇، ویتامین H و کوآنزیم R نیز شناخته می‌شود.
منابع بیوتین در طبیعت:
بیوتین به صورت طبیعی در بسیاری از خوراک‌هایی با منشأ گیاهی و حیوانی یافت می‌شود. منابع غنی آن عبارتند از:
- مخمر آبجو (Brewer’s yeast)
- کنجاله دانه‌های روغنی (مثل کنجاله سویا، کنجاله کلزا)
- زرده تخم مرغ
- لوبیای سویا
- جو دوسر پرک شده
- علوفه‌هایی نظیر یونجه و سیلوی ذرت
در نشخوارکنندگان، بخشی از بیوتین مورد نیاز از طریق سنتز میکروبی در شکمبه تأمین می‌شود؛ با این حال، اثربخشی این سنتز به عوامل متعددی مانند وضعیت تخمیر شکمبه،pH و ترکیب خوراک بستگی دارد.
عملکردهای بیولوژیکی بیوتین:
بیوتین یک کوآنزیم ضروری برای عملکرد گروهی از آنزیم‌های کربوکسیلاز (Carboxylases) است که در متابولیسم انرژی و پروتئین نقش کلیدی دارند، از جمله:
- استیل-CoA کربوکسیلاز: سنتز اسیدهای چرب
- پروپیونیل-CoA کربوکسیلاز: متابولیسم اسید پروپیونیک در نشخوارکنندگان
- پیرووات کربوکسیلاز: در گلوکونئوژنز
- 3-متیل‌کروتونیل-CoA کربوکسیلاز: تجزیه لوسین
- سنتز پورین ها: در مسیرهای بیوسنتز DNA و RNA
مزایای بیوتین برای دام:
گاو شیری:
- بهبود سلامت سم و کاهش لنگش؛ لنگش ناشی از ضعف کراتینه‌شدن اپیدرم سم، اغلب با کمبود بیوتین در ارتباط است. مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌سازی با 20-40 میلی‌گرم بیوتین در روز به مدت 100 روز می‌تواند وقوع لنگش را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد.
- افزایش کیفیت کراتین و استحکام بافت‌های اپیدرمی سم
- بهبود پاسخ ایمنی در دوره‌های استرس (زایمان، آغاز شیردهی)
طیور:
- بهبود رشد، کیفیت پوست و پر
- جلوگیری از علائم کمبود مانند پوست‌پوست شدن، ریزش پر، زخم‌های دهانی و ضعف پاها
کمبود بیوتین:
کمبود آن در نشخوارکنندگان نادر است، اما در جیره‌های غلیظ با کنسانتره بالا و پائین بودن کیفیت فیبر خام، ممکن است سنتز شکمبه‌ای کاهش یابد. نشانه‌های کمبود عبارتند از:
- افزایش شیوع لنگش (Laminitis, White Line Disease, Heel Erosion)
- ضایعات پوستی
- کاهش تولید شیر (در موارد شدید)
ملاحظات دوز و ایمنی:
- دوز مکمل‌سازی پیشنهادی برای گاو شیری: 20 تا 40 میلی‌گرم در روز
- مصرف دوزهای بالاتر از نیاز فیزیولوژیک، طبق شواهد موجود، فاقد اثرات منفی است و باعث انباشت یا سمیت نمی‌شود؛ چرا که بیوتین محلول در آب بوده و مازاد آن از طریق ادرار دفع می‌شود.
اشکال تجاری بیوتین:
- بیوتین خالص(100درصد)
- بیوتین رقیق‌شده به فرم‌های:
- 1درصد
- 2 درصد
- 10 درصد
- فرم‌های پوشش‌دار برای تحمل حرارت پلت‌سازی و حفاظت در برابر تخریب در شکمبه
- بیوتین ادسوربات (adsorbate) یا اسپری درای پوشش‌دار برای مکمل‌های محلول در آب
ویژگی‌های فیزیکی و ماندگاری:
- ظاهر: پودر سفید یا سفید مایل به زرد
- حلالیت: محلول در آب
- پایداری: تا ۲ سال در شرایط خشک و خنک و دور از نور مستقیم
