چرا دام ها به مکمل های ویتامینی نیاز دارند؟
تغذیه گاو ها عمدتا شامل اقلام متفاوتی در بخش علوفه و کنسانتره است تا بتواند نیاز دام را برطرف کند. با این حال، استفاده از مکمل های ویتامینی دامی امری ضروری بوده و به طور قابل توجهی عملکرد و ظرفیت حیوان را تسریع می کنند.
ویتامین ها نقش کلیدی در سلامت نشخوارکنندگان (تولید، تولید مثل، سیستم ایمنی) ایفا می کنند. علاوه بر این، جیره های فعلی تمام نیازهای دام ها را متناسب با تولید آن ها و شرایط پرورش برآورده نمی کند.
بنابراین لازم است در تغذیه آن ها از مکمل های غذایی نیز استفاده شود. یکی از مهمترین مکمل های مورد نیاز در دام مکمل های ویتامینه است.
ویتامین ها به دو گروه دسته بندی می شوند:
- ویتامین های محلول در چربی
- ویتامین های محلول در آب
ویتامین‌های محلول در چربی نقش ویژه‌ای در توسعه و نگهداری ساختارهای بافت دارند.
ویتامین های محلول در آب، به ویژه ویتامین های گروه B، در عملکردهای متابولیک (کوآنزیم ها) نقش دارند.
ویتامین های A،D و E، ویتامین های محلول در چربی هستند که تأمین مقادیر کافی و مورد نیاز در یک جیره مناسب و متعادل ضروری است.
ویتامین A برای رشد استخوان، بینایی و حفظ بافت نرم بدن ضروری بوده و کمبود آن می تواند موجب کاهش باروری شوند (کاهش نرخ گیرایی و …).
با کاهش ویتامین A رشد استخوان جنین و تراکم استخوان در دام بالغ کاهش می یابد. تغذیه دام ها با جیره هایی با کمبود این ویتامین بازده خوراک را کاهش داده و احتمال بروز بیماری نیز در این دام ها افزایش می یابد.
بسیاری از علوفه های سبز مانند یونجه سرشار از ویتامین A هستند، بنابراین در صورت تغذیه این علوفه، مقدار مصرف مکمل ممکن است نسبتاً کم باشد.
با این حال، ویتامین A می تواند در علوفه های برداشت شده، به ویژه در یونجه هایی که بیش از یک سال سن دارند، تجزیه شود.
یکی از راه های دریافت ویتامین D نور خورشید است با این حال برای تأمین مقدار کافی جهت رفع نیاز دام این ویتامین باید از طریق خوراک نیز دریافت شود.
کمبود این ویتامین می تواند موجب بروز پوکی و نرمی استخوان و سایر اختلالات استخوانی و حتی افزایش درصد مرده زایی و تولد گوساله های ضعیف شود.
ویتامین E برای کمک به جذب سلنیوم و ویتامین A مهم است و به عملکرد سیستم ایمنی نیز کمک می کند و همچنین یک آنتی اکسیدان مهم در متابولیسم سلولی است.
گوساله های متولد شده از گاوهایی که دارای کمبود ویتامین E هستند، می توانند با بیماری ماهیچه سفید متولد شوند که همچنین از علائم کمبود سلنیوم نیز است.
نیاز به ویتامین E بسته به رژیم غذایی بسیار متفاوت است، اگر رژیم غذایی حاوی اسیدهای آمینه حاوی گوگرد، سلنیوم یا حاوی روغن ذرت، دانه کتان یا سویا باشد، ویتامین E بیشتری مورد نیاز است.
بسیاری از غلات مقدار مناسبی ویتامین E دارند. مشکلاتی در تامین ویتامین E وجود دارد، در درجه اول اینکه گرما و مدت زمان نگهداری طولانی می تواند تاثیر آن را کاهش دهد.
چرا استفاده از مکمل های حاوی ویتامین K به عنوان یکی دیگر از ویتامین های محلول در چربی در تغذیه دام ضروری نیست؟
باکتری های شکمبه ویتامین K را به مقدار کافی برای تامین نیازهای حیوانات نشخوارکننده تولید می کنند، مگر اینکه از یونجه یا سیلوی کپک زده یا هر گونه غلات کپک زده تغذیه کنند.
آیا علوفه های ذخیره شده ویتامین های خود را از دست می دهند؟
قرار گرفتن یونجه بریده شده در معرض هوا به مدت 60 تا 90 روز باعث از بین رفتن ویتامین های محلول در چربی می شود.
این امر در علوفه بسته بندی شده و سیلاژ که برای فصل زمستان نگهداری می شوند نیز رخ می دهد. در این شرایط استفاده از مکمل های ویتامینی در خوراک دام درجه اهمیت بالاتری پیدا می کند.
ویتامین های گروه B به چه صورت است؟
ویتامین B یک ویتامین محلول در آب است که توسط میکروارگانیسم های شکمبه برای تامین نیازهای حیوان سنتز می شود و بنابراین نیازی به افزودن آن برای تغذیه دام بالغ ندارد.
در گوساله‌های شیرخوار که شکمبه و فلور میکروبی آن توسعه نیافته و ویتامین B یا K را سنتز نمی‌کنند، باید در تغذیه و مکمل های گوساله ها این ویتامین ها اضافه شود.
آیا ویتامین های محلول در چربی توسط حیوان ذخیره می شود؟
بله. دام ها می توانند ویتامین‌های A، D و E را در کبد خود به مدت 2 تا 3 ماه ذخیره کنند.
چگونه می توان از مکمل های ویتامینه برای دام ها استفاده کرد؟
یکی از بهترین روش ها در تأمین بخش ویتامین های مورد نیاز در دام ها، استفاده از مکمل های ویتامینه و معدنی در جیره دام است.
با افزودن مقدار مورد نیاز در خوراک می توان از تأمین مقدار کافی به صورت روزانه در دام ها اطمینان حاصل کرد.
استفاده از روش دسترسی آزاد ویتامین ها و مکمل ها به دلیل تفاوت در میزان مصرف در دام های مختلف می تواند موجب مسمومیت یا کمبود در دام ها شود.
در برخی مواقع به ویژه در صورت عدم رعایت تأمین مقادیر کافی ویتامین ها در جیره و بروز برخی بیماری ها، تحت نظر دامپزشک و در جهت درمان می توان از مکمل های تزریقی نیز استفاده کرد.
چه سطوحی از مکمل ویتامین مورد نیاز است؟
عواملی مانند سن ، وزن، مرحله تولید (آبستن، دوره شیردهی و …)، میزان تولید شیر و وضعیت سلامتی حیوان، همگی بر نیازهای ویتامین تأثیر دارند.
شرایط استرس زیاد مانند زمان از شیر گیری، استرس گرمایی، حمل و نقل و … عموما نیاز به ویتامین را افزایش می دهد.
با بهره گیری از تجارب و علم متخصصین تغذیه دام و استفاده از مکمل های مرغوب بازار متناسب با میزان توصیه شده توسط شرکت های سازنده می توان از بروز کمبود ویتامین در دام جلوگیری و عملکرد های گله را بهبود بخشید.
مهم است که به یاد داشته باشید که تغذیه مکمل ها متعادل کننده برخی مواد مغذی است.
اگر نیازهای دام در بخش پروتئین و انرژی برآورده نشود، استفاده از مکمل های ویتامین و مواد معدنی با بهترین کیفیت مشکلات ناشی از کمبود انرژی یا تامین پروتئین را جبران نخواهد کرد.
