فهرست مطالب
عوامل موثر بر پاسخ گاوها به درمان ورم پستان
عدم پاسخ دهی به درمان ورم پستان یکی از مشکلات رایج در بسیاری از دامداری ها بوده و عوامل متعددی می تواند در این زمینه تاثیر گذار باشد.
با دانستن این عوامل خطر ، عدم پاسخ دهی دام به درمان ورم پستان به حداقل رسیده و حتی می تواند به یافتن روش درمانی کارآمد نیز کمک کند.
ورم پستان یکی از رایج ترین و هزینه بردارترین بیماری های گاو شیری در جهان است.
این بیماری به طور رایج توسط داروهای آنتیبیوتیکی حاوی آموکسیلین، پنیسیلین، سفالوسپورین و غیره درمان می شود.
در اینجا به توضیح عواملی می پردازیم که در درمان این بیماری نقش دارند.
عوامل حیوانی
1-نژاد
گاوهای نژاد فریزین در مقایسه با نژادهای شیری با تولید پایین تر و در شرایط محیطی یکسان نسبت به عفونت مستعدتر بوده و به درمان ورم پستان پاسخ کمتری می دهند.
فاکتورهای ژنتیکی از جمله پاسخ التهابی سیستمیک ، بیشتر بعد از زایش، میزان پایین تر ایمنوگلوبولین ها و دیگر پروتئین های مرتبط با سیستم ایمنی در آغوز گاوهای فریزین می تواند در این تفاوت عملکرد دخیل باشد.
2- وضعیت عمومی گاو
گاوهای بیمار یا دیهیدراته ، گردش خون ضعیف تری دارند.
این موضوع می تواند بر روند طبیعی توزیع داروها در بدن، پاسخ دهی و میزان دفع آنها تاثیر گذار باشد.
بنابراین بیماری های قبلی می تواند موجب طولانی شدن درمان ورم پستان در دام ها شود.
3- تاریخچه عفونت
در گاوهایی با سابقه ورم پستان به دلیل تاثیرات منفی بیماری بر روی سیستم پستانی، تضعیف عروق و در نتیجه اختلال در توزیع دارو، ممکن است میزان پاسخ دهی به درمان کاهش یابد.
طبق بررسی های یک مطالعه شامل 143 مورد ورم پستان بالینی، در گاوهایی که برای اولین بار در زمان شیردهی فعلی تحت درمان قرار گرفتند 7 برابر بیشتر احتمال بهبود داشته و همچنین در این دام ها 11 برابر احتمال بروز مجدد بیماری نسبت به گاوهایی با سابقه قبلی ورم پستان کمتر مشاهده شد.
عومل موثر بر بافت پستان
برخی از فاکتورهای مرتبط با غدد پستانی و سلامت آن می تواند علت عدم پاسخ به درمان ورم پستان باشد.
1-عفونت های کانال سرپستانک
روش های استاندارد تجویز داروی آنتی میکروبیال داخل پستانی در سرپستانک آلوده یا بعنوان درمانی برای گاوهای خشک، لزوماً عفونت کانال سرپستانک را از بین نمی برد.
میکروارگانیسم های ایجاد کننده ورم پستان (MCOs) در کانال سرپستانک ذخیره شده و به عنوان مخزن بالقوه برای عفونت بعدی غده پستانی عمل می کنند.
پس از اعمال داروی آنتی میکروبیال، عفونت مجرای سرپستانک موجود، ممکن است باعث تسهیل ایجاد یک عفونت جدید و شدیدتر شدن و یا منبعی برای عفونت مجدد باشد.
2-نکروز بافت پستان
نکروز بافت پستان و تشکیل آبسه ممکن است تا حدی مانع از انتشار داروها و پماد های داخل پستانی از طریق فشرده کردن یا انسداد سیستم مجرای شیر شود.
بنابراین انتشار داروهای آنتی میکروبیال در سراسر غده پستانی مختل می شود.
به همین دلیل اطمینان از تماس صحیح دارو با میکروارگانیسم های ایجاد کننده ورم پستان به ویژه هنگامی که دارو و پمادها از طریق پستان تجویز می شوند اغلب بسیار دشوار است.
پیشنهاد شده است که تجویز سیستمیک دارو های آنتی میکروبیال می تواند بروز این اختلال را کاهش دهد.
(داروی سیستمیک دارویی است که از راه هایی مانند خوراکی یا تزریقی وارد کل بدن شده و اثرات خود را در کل بدن اعمال می کنند).
3-تعداد سرپستانک آلوده
اگر تعداد سرپستانک آلوده بیشتر باشد شانس کمتری برای درمان گاو وجود دارد.
اگر تمام سرپستانک ها درمان نشود، احتمال بروز مجدد عفونت و سرایت از سایر سرپستانک های آلوده به سرپستانک های درمان شده وجود دارد .
موقعیت سرپستانک ها نیز فاکتوری کلیدی است، اغلب سرپستانک عقبی نرخ درمان پایین تری را نشان می دهند.
به طور کلی، سرپستانک عقبی به علت حجم بیشترشان نسبت به سرپستانک های جلویی خطر آلوده شدن بیشتری دارند، که این موضوع می تواند درمان را تحت تاثیر قرار دهد.
عوامل تغذیه ای
تغذیه تاثیر مستقیم و غیر مستقیم بر عملکرد سیستم ایمنی و حساسیت به ورم پستان دارد.
برخی از مواد مغذی در صورت کمبود یا بیشبود در خوراک دوره انتقال می توانند باعث ایجاد یک یا چند بیماری متابولیکی شوند.
برای مثال، نشان داده شده است که تب شیر ، بسته شدن اسفنکتر پستان را کند می کند و در نتیجه پستان را مستعد ورود میکروب ها و عفونت کرده و همچنین پاسخ به درمان این بیماری را کاهش می دهد.
در گاوهایی مبتلا به تب شیر حدود 8/1 برابر احتمال وقوع ورم پستان نیز افزایش می یابد.
ورم پستان همچنین می تواند با کتوز و جفت ماندگی نیز همراه باشد.
بسیاری از این بیماری ها را می توان از طریق تغذیه مناسب و مدیریت صحیح تغذیه که به نوبه خود به کنترل ورم پستان کمک می کنند، کاهش داد.
فاکتورهای محیطی
پاتوژن های رایج محیطی که می تواند موجب بروز ورم پستان شود شامل اشریشیا کلی، کلبسیلا و استرپتوکوک های محیطی مانند S.uberis و S.dysgalactae می باشند.
گاوها عمدتاً در اثر تماس سرپستانک با بستر آلوده، کود دامی، آب آلوده یا خاک در معرض این عوامل بیماریزا قرار می گیرند.
نکاتی برای کنترل ورم پستان محیطی و تسهیل درمان بیماری گاوهایی که در داخل آغل یا در مرتع نگهداری می شوند:
- گاوها نباید در شرایط کثیف و مرطوب نگهداری شوند
- بستر خشک، تمیز و کافی ضروری است و باید به صورت روزانه تعویض یا شارژ شود
- از تراکم بالای گله باید جلوگیری شود
- مناطق دارای سایه بان باید به اندازه ای بزرگ باشد که از آلودگی و تجمع بیش از حد جلوگیری شود
- در شرایط مرطوب، گاوها باید در بستری با زهکشی مناسب نگهداری شوند
عوامل دارویی و درمانی موثر در کاهش تاثیر درمان ها:
- دسترسی زیستی پایین داروها
- عبور ضعیف یا بیش از حد دارو از سد خونی شیر
- درجه بالایی از باندشدگی پروتئین سرم و شیر
- انتخاب نادرست دارو
- اثر آنتاگونیستی میان داروهایی که به طور همزمان استفاده می شوند
- طول عمر پایین دارو و یا زمان بندی نامناسب مصرف داروها
- عوارض جانبی دارو
- مقاومت دارویی در برخی موارد
- روش تجویز و دز نامناسب دارو
- درمان نامناسب با دز پایین داروهای ضد التهاب که می تواند در روند درمان تاثیر گذار باشد
- تشخیص نادرست و تاخیر در درمان اولیه
منبع ، مترجم: خانم مهندس فرشته قدیمی
