کمبود و مسمومیت کلسیمی در دام ها
این مقاله شامل اطلاعاتی در رابطه با کمبود و مسمومیت کلسیمی در دام ها است.
علائم عمومی کمبود کلسیم
- در حیوانات جوان شامل نرمی استخوان، بزرگ شدن مفاصل استخوان های بلند، خم شدن استخوان های نرم و تلو تلو خوردن هنگام راه رفتن
- در حیوانات بالغ پوکی استخوان
- پوکی استخوان در اثر شکل گیری ناقص ماتریس پروتئینی که در آن مواد معدنی استخوان ذخیره می شود. استخوان ها مستعد شکستن می شوند.
- کاهش یا از دست دادن وزن
- تاخیر در رشد
- کاهش باروری
علائم کمبود کلسیم در طیور
- نازک شدن پوسته تخم مرغ و کاهش قابلیت جوجه درآوری
- اختلال در تولید، رشد و تولیدمثل (جوجه هایی که دوبرابر نیاز کلسیم دریافت می کنند، به علت افزایش کلسیم در خون دچار عقب افتادگی در رشد می شوند )
علائم کمبود کلسیم در نشخوارکنندگان
- فلجی پس از زایمان: هیپوکلسیمی، تب شیر (ارتباط با منیزیوم و فسفر نیز دارد)
- به دلیل عدم تعادل بین کلسیم در دسترس و نیاز کلسیمی بالا در شروع شیر دهی، یک الی دو روز پیش از زایمان و اغلب موارد هنگام زایش رخ می دهد.
- مقدار کلسیم دریافتی از جیره قبل از زایش و عدم کارکرد صحیح شکل هورمونی ویتامین D و هورمون پاراتیروئید مربوط است.
- حیوانات مسن تر مستعدتر هستند.
- کاهش تولید شیر
علائم کمبود کلسیم در گوسفند
- کاهش رشد شدید، اختلالات دندانی
علائم کمبود کلسیم در اسب
- تغییر شکل استخوان ها
در جدول زیر شاخص هایی جهت تشخیص وضعیت کمبود و مسمومیت کلسیمی در دام ها بررسی شده است.
مقادیر کلسیم در بافت های مختلف بدن حیوان
| گونه | کبد | کلیه | سرم | شیر | پوسته تخم مرغ |
| گاو | 200 – 30 | 200 – 45 | 11 – 8 | 1400 – 1200 | – |
| گوسفند | 80 – 38 | 140 – 60 | 13 – 11 | – | – |
| طیور | – | 600 – 200 | (a) 10 – 40 | – | 44 – 38 |
| اسب | 60 – 40 | 250 – 50 | 13 – 10 | 1/2 – 0/65 | – |
| خرگوش | – | – | 20 – 10 | – | – |
| سگ | 250 – 33 | 200 – 50 | 12 – 9 | – | – |
| گربه | – | – | 11 – 7 | – | – |
| واحد | میلی گرم در کیلوگرم | میلی گرم در کیلوگرم | میلی گرم در دسی لیتر | میلی گرم در کیلوگرم ماده خشک | درصد ماده خشک |
- سطح سرمی کلسیم در مرغ تخم گذار باید بین 20 تا 40 میلی گرم در دسی لیتر و در طیور 10 تا 16 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
- سطح سرمی کلسیم به تکنیک های تحلیل مورد استفاده بستگی دارد.
- موی رنگی میزان کلسیم بیشتری نسبت به موی سفید دارد. سطح کلسیم مو ارتباطی با سطح کلسیم جیره حیوان ندارد.
- افزایش کلسیم مو ممکن است ناشی از آزاد شدن کلسیم از استخوان باشد.
- مقدار طبیعی کلسیم پوسته تخم مرغ: 38 تا 44 درصد است.
| حداکثر میزان قابل تحمل در جیره (گرم در کیلوگرم ماده خشک) | |||
| نشخوارکنندگان | 20 | خرگوش | 20 |
| طیور (a) | 12 | اسب | 0/5 |
(a):مرغ تخم گذار 40 گرم در کیلوگرم ماده خشک است.
* فرض بر کافی بودن فسفر موجود در جیره ( نسبت کلسیم به فسفر مهم است ) که این امر بستگی به سن و وضعیت تولید حیوان دارد.
مسمومیت
علائم عمومی مسمومیت
- ماده مغذی نسبتاً ایمنی است و به جذب آن مسمومیت خاصی ایجاد نمی کند
- مسمومیت در این ماده خیلی رایج نیست، زیرا روده جذب آن را تنظیم می کند
- ممکن است موجب کاهش مصرف غذا، افزایش وزن و تاخیر در بلوغ جنسی شود.
- ناهنجاری های استخوانی و مفصلی
- ممکن است موجب کاهش هضم چربی شود
- سنگ های کلیوی
- رسوب کلسیم در بافت ها : رسوب نمک های کلسیم در بافت های نرم مانند تاندون ( مخصوصا در زمان از خوردن گیاهان خانواده سولاناسه) اتفاق می افتد.
ترجمه: خانم مهندس فرشته قدیمی
تایید و ویرایش: دکتر کامران رضایزدی
منبع: The Minerals Directory: By Dr.W.N.Ewing and S.J.Charlton
