معیار ها در درصدآبستنی و گوساله زایی
دامدارهایی که به طور تخصصی در زمینه پرورش و فروش گوساله فعالیت دارند به طور رایج از اصطلاح درصد گوساله متولد شده استفاده می کنند. اما درصدآبستنی و گوساله زایی به چه معناست؟
آیا درصد گوساله متولدشده نشان دهنده تعداد گوساله های متولد شده نسبت به تعداد گاوهای ماده پرورش داده شده است؟
یا شاید تعداد گوساله های متولد شده نسبت به تعداد گاوهای ماده ای که آبستن شده اند می باشد؟
برخی ممکن است درصد گوساله را به عنوان تعداد گوساله های از شیر گرفته شده در مقایسه با تعداد گوساله های متولد شده، تعداد گاوهای پرورش داده شده و یا تعداد گاوهای ماده تلقیح شده در نظر بگیرند.
هر کدام از این تفاسیر ریاضیاتی از درصد گوساله متولد شده می تواند به عنوان یک “تعریف” مورد قبول از اصطلاح قابل توجیه باشد.
در واقع، وقتی از دانشجویان یا تولیدکنندگان خواسته شود درصد گوساله دهی را از مجموعه ای از اطلاعات گله فرضی محاسبه کنند، با داشتن استنباطشان از این که اصطلاح دلالت بر چه چیزی دارد، به طور معمول چندین پاسخ ایجاد می شود که همگی از نظر ریاضیاتی صحیح هستند.
این باعث ایجاد یک مشکل مدیریتی می شود. زیرا چطور درصد گوساله دهی می تواند بهبود پیدا کند اگر تولیدکنندگان چندین برداشت از این اصطلاح داشته باشند؟
در اوایل دهه 1990 این مشکل شناسایی شد و یک کارگروه متشکل از تولیدکنندگان و دانشگاهیان مسئولیت تدوین تعاریف استاندارد شده برای انواع مقادیر اساسی عملکرد گله گاو شامل درصد گوساله دهی را بر عهده گرفتند.
وقتی تعاریف و محاسبات استاندارد شده استفاده شوند مقایسات می توانند صورت بگیرند و نقاط قوت و ضعف مدیریتی گله راحت تر شناسایی و کنترل شوند.
محاسبه تعداد گاو ماده تلقیح شده
هنگام محاسبه درصد یک جمله به صورت فرمول ریاضی، انتخاب مخرج (عددی که زیر خط کسر قرار می گیرد) مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است.
پرورش دهندگان تخصصی گوساله، گوساله های از شیر گرفته شده را می فروشند و معیارشان همین است .
اگر 100 گاو ماده تلقیح شوند انتظار ایده آل این است که 100 گاو آبستن شوند و زایمان کنند و گوساله های متولد شده از شیر گرفته شوند.
در طول سال به دلایل مختلفی شامل تغذیه، باروری ضعیف، بیماری ها و … برخی از گاوها ممکن است آبستن نشوند و برخی ممکن است گوساله شان را از دست بدهند.
اما وقتی تلقیح انجام شد خواسته مدیر گاوداری برای زایمان و تولید گوساله و از شیر گرفتن گوساله هاست .
علاوه بر این صحیح و معنی دارترین مخرج برای اکثر مقادیر عملکردی گله، تعداد ماده هایی است که تلقیح شده یا با گاو نر جفت گیری کرده اند.
جهت سهولت تعداد ماده هایی که تلقیح می شوند نشان دهنده تعداد کل ماده هایی است که در گله پرورشی وجود دارند.
اگرچه برخی اصلاحات مورد نیاز است. پیش از تلقیح مصنوعی اگر تشخیص داده شود که تعدادی از ماده ها باید حذف شوند باید از تعداد اولیه ماده های در برنامه مامایی کم شود.
ماده های خریداری شده یا انتقال داده شده به گله که انتظار می رود در فصل زایش آتی یک گوساله تولید کنند باید به تعداد اولیه ماده هایی که در برنامه مامایی هستند اضافه شوند.
به طور مشابه اگر ماده های تلقیح شده فروخته شده با این انتظار که آنها در طول فصل زایش بعدی قرار است گوساله های تولید کنند، آنها باید از تعداد گاوهای ماده ی تلقیح شده تفریق شوند.
در مقابل وقتی که ماده های غیر آبستن فروخته و یا از گله حذف شوند نباید برای تعداد ماده های تلقیح شده تصحیح صورت بگیرد.
عدم بارور شدن و عدم آبستنی در گاوها تلقیح شده نشان دهنده شکست در تولید مثل است و در زمان اندازه گیری های عملکردی مختلف باید در نظر گرفته شود.
به طور مشابه نباید هیچ تصحیحی برای گاوهای تلقیح شده که تلف شده اند صورت بگیرد. از دست دادن این ماده ها نشان دهنده یک مشکل بالقوه است که باید شناسایی و مدیریت شود.
حذف این گاو ها از تعداد گاوهای تلقیح شده اندازه گیری های عملکردی را به صورت تصنعی بالا می برد به این علت که مخرج یا مقسوم علیه را کاهش می دهد.
درصد گوساله زایی
100*(تعداد ماده های آبستن) ÷ (تعداد گوساله های متولد شده) =درصد گوساله زایی
اهمیتی ندارد که گوساله متولد شده زنده یا مرده باشد در صورتی که کامل باشد.
اگر چه گوساله های سقط شده کامل در نظر گرفته نمی شوند و در تعداد گوساله های متولد شده نیز به شمار نمی آیند.
از آن جایی که این ارزیابی عملکرد شاخصی را برای بازدهی تولید مثلی گله گاو و مدیریت در طول آبستنی فراهم می کند یک محاسبه مهم است.
هدف برای درصد گوساله زایی گله باید 90 درصد یا بالاتر باشد. وقتی شاخص های محاسبه شده کمتر از میزان مطلوب است مهم است که علل بالقوه بررسی شوند.
بنابراین مدیریت می تواند در صورت نیاز اصلاح شود و مشکلات تصحیح شوند.
درصد پایین گوساله زایی می تواند نشان از:
1) تغذیه ناکافی
2) ژنتیک نامناسب
3) باروری پایین اسپرم
4) وجود مشکل تولیدمثلی باشد.
هدف اولیه تولید گوساله این است که هر گاو در هر 12 ماه یک گوساله تولید کند. این امر مستلزم این است که گاو در حدود 80 روز پس از زایش مجدداً تلقیح شود با فرض بر این که آبستنی یک دوره 285 روزه باشد.
به طور هم زمان تولید شیر و نیازهای غذایی مرتبط با آن حدود دو ماه پس از زایمان به اوج خود می رسد که برابر با زمان تلقیح است. در نتیجه عملکرد تولید مثلی وابستگی زیادی به وضعیت تغذیه ای و نمره وضعیت بدنی (BCS) گله دارد.
به طور خلاصه تغذیه نامناسب که منجر به وضعیت بدنی ضعیف می شود دوره فحلی پس از زایش ( دوره زمانی از زایش تا اولین چرخه فحلی پس از زایش) را افزایش می دهد که تولید مثل مجدد گاوها را دشوارتر می کند و نرخ کلی آبستنی کاهش پیدا می کند.
علاوه بر این ممکن است مادهه ای دارای سوءتغذیه با احتمال بیشتری نسبت به گاوهایی که در شرایط بهینه هستند گوساله را سقط کنند و در موارد شدید فقدان مواد مغذی، دام ممکن است به سادگی تولید مثلی خود را از دست بدهد و آبستنی اتفاق نیافتد.
علاوه بر این مهم است بدانیم که تصمیمات تولیدمثلی بر نیازهای تغذیه ای گله گاو تاثیر می گذارد.
اگر تولیدکننده تلاش کند جایگزین های تولید شیر را برای افزایش وزن از شیرگیری استفاده کند نیازهای تغذیه ای گله گاو در نهایت افزایش خواهد یافت.
اگر تولید کننده انتخاب کند که گوساله ای سریع تر وزن می گیرد تولید کند بدون در نظر گرفتن ارتباط با تاثیر بالقوه روی سایز بلوغ، ماده های جایگزین ممکن است در سایز بالغ بزرگ تر باشند و نیاز به خوراک بیشتری برای حفظ شرایط بدنی مطلوب داشته باشند.
اگر محیط(بارندگی، نوع خاک و …) در یک منطقه مشخص بتواند از نیازهای افزایش یافته برای تولید شیر و وزن بدن حمایت کند تولیدکننده باید گوساله را با وزن بیشتری از شیر بگیرد.
اما اگر محیط نتواند نیازهای تغذیه ای افزایش یافته گله گاو را تامین کند در نهایت گاوها شرایط بدنی خود را از دست می دهند و عملکرد تولیدمثلی تحت تاثیر منفی قرار می گیرد.
مدیران نکته سنج می دانند که بین تصمیمات اصلاح نژادی، نیازهای تغذیه ای، مدیریت دامداری و عملکرد تولیدمثلی ارتباط متقابل وجود دارد.
کاهش باروری به علت استفاده از اسپرم های نا مناسب می تواند درصد گوساله زایی را کاهش دهد.
در این موارد حتی در گاوهای در شرایط بهینه (BCS=3.25 – 3.75) انتظار میرود که نرخ آبستنی کمتر از 90% باشد.
تعیین قدرت باروری اسپرم های مورد استفاده یکی از مهمترین پارامترها در تلقیح مصنوعی است و این کیفیت باید به صورت مرتب چک شود.
بیماری های تولید مثلی مختلف شامل لپتوسپیروزیس، رینوتراکئیت عفونی گاو(IBR)، اسهال ویروسی گاو(BVD)، ویبروزیس و تریکومونازییس ممکن است باروری را در حیوانات مبتلا کاهش دهد یا باعث سقط شود که منجر به تعداد کمتر گوساله های متولد شده و کاهش درصد گوساله زایی می شود.
در موارد بسیاری گاو بالغ مبتلا ممکن است علائمی از بیماری نشان ندهد.
ارزیابی پیش از جفت گیری و واکسیناسیون مناسب برای آن دسته از بیماری هایی که در محل پرورش دهندگان رایج هستند نشان دهنده بهترین کنترل و پیشگیری از چنین ضررهایی است.
برای مشخص کردن دلایل بالقوه کاهش درصد گوساله زایی تشخیص آبستنی گله توصیه می شود.
حدود 60-30 روز بعد از تلقیح یک دامپزشک با تجربه می تواند با لمس از طریق رکتوم و یا استفاده از سونوگرافی مشخص کند کدام گاوها آبستن هستند.
درصد آبستنی نشان دهنده تعداد ماده های با آبستنی تایید شده نسبت به کل تعداد گاوهای ماده ای که به طور طبیعی در معرض گاو نر قرار گرفته اند یا تلقیح مصنوعی شده اند می باشد.
100*(تعداد ماده های تلقیح شده)÷(تعداد ماده های آبستن شده)=درصد آبستنی
اگر مقادیر درصد بارداری و گوساله زایی خیلی شبیه باشد نشان دهنده این است که تلاش های مدیریت برای افزایش تعداد گوساله های متولد شده باید بر بهبود عملکرد تولیدمثلی گله گاو در سال های بعد تمرکز کند.
همچنین برای کاهش هزینه های خوراک، گاوهای غیر آبستن تحت نظر دامپزشک حذف شوند.
اگرچه گاوهای غیر آبستن حذف شده هنوز به عنوان قابل تلقیح به منظور محاسبه عملکرد و اندازهگیری های تولیدمثلی در نظر گرفته می شوند.
در مقابل اگر درصد آبستنی به طور معنی داری بیشتر از درصد گوساله زایی باشد دلایل بالقوه از دست دادن آبستنی مثل بیماری های تولیدمثلی باید بررسی و مدیریت شود.
اگرچه مهم است در نظر گرفته شود که تشخیص آبستنی از طریق لمس رکتوم یا سونوگرافی نیازمند مهارت بالایی است و خطاهای تشخیصی ممکن است رخ بدهد.
اگر تشخیص داده شد گاوی آبستن است اما موفق به زایش نشد آیا باید در نظر گرفت که دچار سقط شده است؟ نه لزوماً.
اگر جنین در تشخیص آبستنی پیدا نشد یا اگر دیگر نشانه های فیزیکی سقط وجود نداشت احتمال بیشتری وجود دارد که گاو اشتباه تشخیص داده شده باشد و به منظور محاسبه درصد آبستنی، این گاو باید غیر آبستن در نظر گرفته شود.
با این که این اصلاح تاثیری بر محاسبه درصدهای گوساله زایی یا از شیرگیری نخواهد داشت به طور خاص برای گله های کوچک دارای اهمیت است.
اصلاحات مدیریتی که باید برای خنثی کردن نرخ های ضعیف آبستنی (درصدهای پایین آبستنی) اجرا شوند ممکن است به طور معنی داری متفاوت از اجراهایی که برای خنثی کردن سقط ها انجام می شود باشد.
